Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie po zbadaniu doręczonej 30 sierpnia 2024
r. uchwały Rady Gminy Zamość, o której mowa w sentencji, uznało, że została ona podjęta
z istotnym naruszeniem prawa.
SENTENCJA
Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie wszczyna się postępowanie nadzorcze w celu stwierdzenia nieważności uchwały nr IV/34/24 Rady Gminy Zamość z dnia 28 sierpnia 2024 r. zmieniająca uchwałę Nr XLI/378/22 Rady Gminy Zamość z dnia 24 lutego 2022r. w sprawie zarządzenia poboru podatku od nieruchomości, rolnego i leśnego od osób fizycznych w drodze inkasa, określenia inkasentów i wysokości wynagrodzenia za inkaso, w części dotyczącej § 3 w zakresie zapisu „i wchodzi w życie z dniem 10 września 2024 roku”, z powodu naruszenia art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów
normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1461).
Badaną uchwałą Rada Gminy dokonała zmian w uchwale Nr XLI/378/22 Rady Gminy Zamość z dnia 24 lutego 2022 r. w sprawie zarządzenia poboru podatku od nieruchomości, rolnego i leśnego od osób fizycznych w drodze inkasa, określenia inkasentów i wysokości wynagrodzenia za inkaso, polegających na wyznaczeniu 8 nowych inkasentów dla sołectw Białobrzegi, Borowina Sitaniecka, Hubale, Lipsko Polesie, Pniówek, Siedliska, Sitaniec Wolica i Skaraszów. W § 3 uchwały Rada postanowiła, że „uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubelskiego i wchodzi w życie z dniem 10 września 2024 roku”. Uchwała została opublikowana w dzienniku Urzędowym Województwa Lubelskiego 2 września 2024 r., pod poz. 4291. W praktyce oznacza to skrócenie, wymaganego przepisem art. 4 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, 14 – dniowego okresu poprzedzającego wejście w życie aktu prawnego (tzw. vacatio legis). Zgodnie z tym przepisem, akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy.
W uzasadnieniu do uchwały i dodatkowym wyjaśnieniu złożonym przez Wójta Gminy Zamość
w dniu 2 września br. wskazano, że powodem skrócenia vacatio legis był fakt, iż „w przypadku 8
sołectw (z 35 w Gminie) zmieniły się osoby, którym powierzono sprawowanie mandatu organu
wykonawczego. Skutkuje to tym, że w przypadku tych sołectw osoby wymienione w obowiązujących
uchwałach nie mogą wykonywać funkcji inkasenta, gdyż nie pełnią już roli sołtysa”. W dalszej części
uzasadnienia do uchwały wskazano, że „Brzmienie § 3 projektu uchwały ma związek z
nadchodzącym (bliskim) terminem płatności III raty podatku tj. 15 września 2024 roku. Wejście w
życie uchwały w trybie czasowym 14 dni od daty ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym
Województwa Lubelskiego uniemożliwiłoby 8 sołtysom realizację poboru podatku. Zaproponowany
termin 10 września 2024 r zapobiegnie powstaniu dużego zamieszania społecznego w znacznej
części Gminy (1/4 sołectw). Rozwiązanie jest korzystne dla dużej grupy mieszkańców sołectw
wpłacających należności podatkowe u sołtysów. Zaznaczyć należy, iż z uwagi na przypadające
terminy zebrań wiejskich i wyborów sołtysów wcześniejsze podjęcie uchwały było niemożliwe.
Skrócony termin wejścia w życie uchwały nie nakłada na mieszkańców nowych obowiązków, a
wręcz umożliwia dotychczasową wpłatę należnych zobowiązań podatkowych u inkasenta w terminie.
Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i innych
aktów prawnych (Dz.U. z 2019 r. poz.1461) w uzasadnionych przypadkach uchwały mogą wchodzić
w życie w terminie krótszym niż 14 dni”.
W ocenie Kolegium Izby, przytoczona wyżej argumentacja nie uzasadnia zastosowania przepisu
art. 4 ust. 2 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i innych aktów prawnych, tj. skrócenia
ustawowego okresu vacatio legis, którego to przepisu, jako wyjątku od reguły, nie należy
interpretować rozszerzająco.
Należy zauważyć, że możliwość zapłaty podatku w drodze inkasa, na terenie gminy Zamość,
została wprowadzona uchwałą Rady Gminy Nr XLI/378/22 z dnia 24 lutego 2022 r. W uchwale tej
imiennie wyznaczono inkasentów dla poszczególnych sołectw (bez wskazania, że są nimi sołtysi tych
sołectw). Okoliczność, że wyznaczeni inkasenci pełnili jednocześnie funkcję sołtysów pozostaje bez
znaczenia dla realizacji uprawnień inkasenta, co oznacza, że zaprzestanie wykonywania funkcji
sołtysa nie pozbawia możliwości wykonywania zadań inkasenta. Przepisy obowiązującego prawa nie
przewidują bowiem, że inkasentem podatków gminnych może być jedynie sołtys, a występujące w
praktyce połączenie tych zadań ma charakter zwyczajowy. Do ustania uprawnień inkasenta do
poboru podatków niezbędna jest zmiana uchwały wyznaczającej inkasentów, jej publikacja i
zachowanie właściwego dla aktów prawa miejscowego okresu vacatio legis. Oznacza to, że
dotychczasowi inkasenci pełnią swoją funkcję do dnia wejścia w życie przepisów zmieniających,
wyznaczających nowych inkasentów, a nie do dnia pozostawania sołtysem danego sołectwa. Tym
samym podatnicy nie zostali pozbawieni możliwości zapłaty podatku w drodze inkasa. Skrócenie
okresu vacatio legis skutkowałoby natomiast skróceniem możliwości wykonywania inkasa podatków
przez dotychczasowych inkasentów.
Z uwagi na powyższe, w ocenie Kolegium RIO w Lublinie, brak jest podstaw do zastosowania
art. 4 ust. 2 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i innych aktów prawnych, stąd uchwała
winna wchodzić w życie w ustawowym terminie, tj. po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, który to
termin, jako powszechnie obowiązujący- w miejsce zakwestionowanego przez Kolegium – znajdzie
w tej sprawie zastosowanie.
Kolegium RIO w Lublinie informuje, że w toku postępowania nadzorczego Rada Gminy
Zamość, w terminie do 23 września 2024 r., może złożyć na piśmie stosowne wyjaśnienie bądź
dodatkowe informacje, mające istotne znaczenie dla sprawy.
24 września 2024 r., o godz. 9:40 w siedzibie RIO w Lublinie – w sali posiedzeń – odbędzie się
posiedzenie Kolegium, na którym będzie rozpatrywana sprawa stwierdzenia nieważności
kwestionowanej części uchwały Rady Gminy Zamość.
Przedstawiciel gminy ma prawo wziąć udział w tym posiedzeniu i przedstawić stanowisko w tej
sprawie.
Źródło : RIO Lublin
