Instytucja komisji skarg, wniosków i petycji została wprowadzona do przepisów ustrojowych samorządu ustawą z 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. Mimo że od tego czasu minęły pięć lat, rady i sejmiki wciąż popełniają błędy przy regulowaniu zasad jej funkcjonowania. Uchybienia te wytykane są jednostkom samorządu terytorialnego (JST) przez wojewodów i sądy administracyjne.
Komisja skarg, wniosków i petycji – statut
W szczególności statut powinien regulować:
• strukturę wewnętrzną komisji,
• tryb zgłaszania i wyboru kandydatów na członków komisji,
• zasady uwzględniania reprezentacji klubów w składzie komisji,
• tryb zwoływania jej posiedzeń, zasady i tryb podejmowania uchwał,
• terminy dokonywania określonych czynności,
• zasady i tryb współdziałania z innymi komisjami rady,
• zasady powierzania wykonywania czynności materialno-technicznych poszczególnym członkom
komisji, zasady udostępniania informacji z działalności komisji itp
Tryb działania Komisji Skarg, Wniosków i Petycji w Radzie Gminy Zamość reguluje rozdział I i II Statutu Gminy Zamość.
§ 85. 1. Do zadań Komisji Skarg, Wniosków i Petycji należy analiza i opiniowanie skierowanych do Rady:
1) skarg na działalność Wójta i gminnych jednostek organizacyjnych,
2) wniosków,
3) petycji składanych przez obywateli.
2. Komisja Skarg, Wniosków i Petycji może przyjmować do protokołu skargi i wnioski wnoszone do Rady
ustnie.
§ 86. Jeżeli Komisja Skarg, Wniosków i Petycji uzna, że Rada nie jest właściwa do rozpatrzenia skargi,
wniosku lub petycji złożonej przez obywateli, Przewodniczący Rady niezwłocznie wskazuje właściwy organ
albo przekazuje ją właściwemu organowi, o czym powiadamia Radę oraz odpowiednio skarżącego,
wnioskodawcę lub autora petycji
§ 87. 1. Komisja Skarg, Wniosków i Petycji obraduje na posiedzeniach, przy obecności co najmniej połowy
składu komisji.
3. W czasie pierwszego posiedzenia członkowie komisji wybierają przewodniczącego komisji i jego
zastępcę
2. Przewodniczący Komisji Skarg, Wniosków i Petycji zwołuje posiedzenie niezwłocznie, nie później
jednak niż w terminie 7 dni od dnia wpływu skargi, wniosku lub petycji oraz kieruje jej pracami.
§ 88. 1. Z przebiegu posiedzenia Komisji Skarg, Wniosków i Petycji sporządza się protokół.
2. Komisja Skarg, Wniosków i Petycji badając sprawę i prowadząc postępowanie wyjaśniające w związku
ze złożoną skargą, wnioskiem lub petycją, może:
1) wystąpić do Wójta albo właściwego kierownika gminnej jednostki organizacyjnej z wnioskiem o zajęcie
stanowiska,
2) zebrać materiały, informacje, wyjaśnienia,
3) przeprowadzić czynności kontrolne, § 81, 82 i 84 statutu stosuje się odpowiednio.
3. Komisja Skarg, Wniosków i Petycji po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, o którym mowa
w ust.2 wydaje opinię przyjętą w głosowaniu jawnym, zwykłą większością głosów oraz przekazuje ją
Przewodniczącemu Rady.
§ 89. W pierwszym kwartale roku kalendarzowego, przewodniczący Komisji Skarg, Wniosków i Petycji
składa na sesji Rady sprawozdanie z jej działalności.
Tle w tym temacie mówi prawo. Jak działa Komisja Skarg, Wniosków i Petycji Rady Gminy Zamość ? Jeden z mieszkańców / wnioskodawców / stwierdził, że Przewodniczący Komisji Skarg, Wniosków i Petycji radny Tadeusz Kostrubiec pracę komisji planuje pod dyktando organu wykonawczego.
W Statucie Gminy Zamość w rozdziale I i II gdzie opisano tryb pracy Komisji Skarg, Wniosków i Petycji i zapisy nie stanowią o pierwszym i drugim zapoznaniu się z wnioskiem, skargą i petycją. Wniosek, skarga lub petycja jest kierowana do Rady Gminy. Przewodniczący Rady Gminy zgodnie z KPK w ciągu siedmiu dni ma obowiązek przekazać wniosek, skargę lub petycję do Komisji Skarg, Wniosków i Petycji. Przed zwołaniem posiedzenia Komisji Skarg, Wniosków i Petycji jej przewodniczący przesyła radnym komisji treść wniosku, skargi oraz petycji celem zapoznania się z treścią dokumentu.
Radni na pierwszym posiedzeniu znają już treść dokumentu nad którym będą debatować. Tak więc nielogiczne jest ujmowanie w porządku posiedzenia komisji punktu z zapisem ” zapoznanie z wnioskiem, skargą lub petycją mieszkańca”. Zgodnie z Kodeksem Postępowania Administracyjnego właściwy organ na rozpatrzenie skargi ma ustawowy termin 30 dni, taki sam termin dotyczy wniosków. Termin ten może zostać wydłużony o czym zgodnie z kpa należy zawiadomić wnoszącego skargę ale procedura wydłużenia rozpatrzenia nie dotyczy wniosków. Priorytetem w sprawie załatwienia wniosku jest działanie sprawne, biegłe, operatywne, skuteczne, szybkie, którego terminem brzegowym jest miesiąc.
Termin do rozpatrzenia petycji wynosi trzy miesiące i termin ten może również zostać wydłużony.
Pracę poszczególnych komisji koordynuje Przewodniczący Rady Gminy.
Pierwsze i drugie zapoznanie członków Komisji Skarg, Wniosków i Petycji jakie miało miejsce w porządku posiedzenia nie ma potwierdzenia w statucie jak również w pracach innych tego rodzaju organów. A z takim przypadkiem mamy do czynienia w przypadku posiedzenia Komisji Skarg, Wniosków i Petycji Rady Gminy Zamość której przewodniczy radny Tadeusz Kostrubiec. To przewodniczący komisji przygotowuje materiały oraz porządek posiedzenia.
Jednym z takich przykładów nadużywania prawa jest zawiadomienie o posiedzeniu Komisji Skarg, Wniosków i Petycji w dniu 30 listopada 2023 r. Jednym z punktów w porządku obrad zawarto :
” Zapoznanie się z wnioskiem Mieszkańca Gminy Zamość (cytat): ,,o uporządkowanie stanu prawnego uchwały Nr XXXII/618/10 Rady Gminy Zamość z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie określenia rodzaju świadczeń, warunków i sposobu ich przyznawania w ramach pomocy zdrowotnej dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez Gminę Zamość w części obejmującej rozdział w § 5 i § 6”.
W dniu 08 stycznia 2024 r. odbyło się kolejne po trzydziestu dziewięciu dniach posiedzenie Komisji Skarg, Wniosków i Petycji w sprawie wniosku mieszkańca.
Przewodniczący Komisji Skarg, Wniosków i Petycji ponownie zawarł w porządku posiedzenia punkt o treści:
” Zapoznanie się z wnioskiem Mieszkańca Gminy Zamość (cytat): ,,o uporządkowanie stanu prawnego uchwały Nr XXXII/618/10 Rady Gminy Zamość z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie określenia rodzaju świadczeń, warunków i sposobu ich przyznawania w ramach pomocy zdrowotnej dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez Gminę Zamość w części obejmującej rozdział w § 5 i § 6”.
Takie opieszałe rozpatrywanie wniosku przez Komisję Skarg, Wniosków i Petycji Rady Gminy Zamość prowadzi do zniechęcenia do wnoszenia wniosków ale również posiada znamiona nagannego tłumienia inicjatyw społecznych. Uwaga ta ma szczególne znaczenie w aspekcie art. 225 § 2 kpa nakładającego na organy władzy publicznej obowiązek przeciwdziałania hamowaniu krytyki i innym działaniom ograniczającym prawo do składania wniosków.
Składanie wniosków to konstytucyjne prawo i jest elementem społecznej kontroli władzy. Kontrola społeczna jest ważnym elementem kontroli demokratycznego państwa prawa.
Inny pogląd na konstytucyjne prawo do składania wniosków miał Przewodniczący Komisji Skarg, Wniosków i Petycji radny Tadeusz Kostrubiec. W nieuprawnionej debacie w trakcie prac jednej z komisji radny Tadeusz Kostrubiec w stosunku do wnioskodawcy użył słów ” NIEDOUCZONA KANALIA ”.
Poniżej materiał filmowy od 1 godz.38 minuty 20 sekundy z wystąpienia radnego T. Kostrubiec