1 marca w Zamościu odbyły się uroczystości związane z obchodami Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Uroczystości rozpoczęły się zbiórką pocztów sztandarowych i uczestników uroczystości przy Zamojskiej Katedrze. Następnie po wprowadzeniu Pocztów sztandarowych została odprawiona Msza Święta w intencji Ojczyzny i Żołnierzy Wyklętych.
Następnie po nabożeństwie uczestnicy uroczystości przeszli w pochodzie, na czele z pocztami sztandarowymi, kompanią honorową WP kierując się na ul. Kolegiacką pod tablicę upamiętniającą byłą katownię gestapo i UB w Zamościu (Kamienica Czerskich), gdzie byli przetrzymywani i torturowani żołnierze AK, BCh,WiN – Żołnierze Wyklęci. Na wstępie Sławomir Zawiślak Prezes ŚZŻAK Okręg Zamość przypomniał zebranym historię tego miejsca i inicjatywę ustawodawczą w zakresie uchwalenia święta Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Odczytano Apel Pamięci a następnie kompania oddała trzykrotnie salwę honorową. Na zakończenie delegacje złożyły wieńce i wiązanki kwiatów pod tablicą upamiętniającą tragiczne wydarzenia.
1 marca obejmujemy pamięcią bohaterów antykomunistycznego podziemia. Tego dnia obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Sejm, uchwalając ustawę o ustanowieniu święta, oddał hołd „bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienie dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób, przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu”.
1 marca 1951 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie wykonano wyrok śmierci na siedmiu uczestnikach antykomunistycznej konspiracji – członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: ppłk. Łukaszu Cieplińskim, mjr. Adamie Lazarowiczu, mjr. Mieczysławie Kawalcu, kpt. Franciszku Błażeju, kpt. Józefie Rzepce, por. Karolu Chmielu i por. Józefie Batorym. Data ta stała się symbolem pamięci o tych, którzy walcząc o prawo do życia w wolnym i demokratycznym państwie nie wahali się poświęcić wolności, zdrowia, życia.
Według szacunków w antysowiecką i antykomunistyczną konspirację w Polsce zaangażowanych było nawet 200 tys. osób. Walczyli oni z organami bezpieczeństwa służąc w oddziałach partyzanckich, wspomagali też walkę zapewniając schronienie, aprowizację i łączność. Nazwano ich „Żołnierzami Wyklętymi” lub „Niezłomnymi”. Łączyły ich zaangażowanie w walkę z niemieckim okupantem podczas II wojny światowej oraz czynna niezgoda na powojenne zniewolenie, które nadeszło ze Wschodu.
Po odzyskaniu suwerenności po 1989 r. środowiska kombatanckie i niepodległościowe zaproponowały, by rocznica egzekucji członków IV komendy WiN stała się symbolicznym dniem upamiętnienia osób i organizacji stawiających opór narzuconemu Polsce przez Sowietów systemowi rządów. Inicjatywę podchwycił ówczesny prezes Instytutu Pamięci Narodowej Janusz Kurtyka. Projekt ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” wniósł do Sejmu w lutym 2010 r. prezydent Lech Kaczyński, rok później Izba uchwaliła stosowny akt prawny.
